Giriş – Neden Bu Konu Bizim için Önemli?
Kredi kartı ekstresi elimize ulaştığında genelde gözü en çok çeken rakam “asgari ödeme tutarı” olur. Bu sayı bir rahatlama simgesi: asgari kadarını ödeyince “uyarıyı geçtiğim” ve borcumun yasal takibe düşmeyeceğini düşünüyoruz. Ancak bu rahatlamanın arkasında çoğu zaman fark etmediğimiz bir mali tuzak var — asgari ödemeyle borcu kapatmadığımız sürece kalan borç üzerinden faiz işler ve borç yavaş yavaş büyür. Bu yazıda bu süreci biraz bilimsel bir mercek altında inceliyoruz; adım adım ne oluyor, niçin dikkatli olmak lazım anlatmaya çalışıyorum.
Asgari Ödeme Nedir, Nasıl Hesaplanır?
Kredi kartı asgari ödeme tutarı, bankaya her ay yatırmanız gereken minimum miktarı ifade eder. BDDK kuralları uyarınca bu tutar, kredi kartı limitine göre farklılık gösterir: limit 50.000 TL ve altında ise dönem borcunun yaklaşık %20’si; limit 50.000 TL üzerinde ise kredi kartı borcunun %40’ı asgari ödeme olarak belirlenir. :contentReference[oaicite:1]{index=1} Bu yaklaşım, bankaların ve düzenleyici kurumların risk ölçümüne dayalı stratejisidir. Ancak neticede “asgari” ödeme yapmak, borcun tamamını kapatmaz — yalnızca erteler.
Asgari Ödeme Yaparsanız Ne Olur?
Kalan Borç Üzerinden Faiz İşlemeye Başlar
Ekstre borcunuzun yalnızca asgari kısmını ödediğinizde, kalan borç “anapara” olarak kalır ve bu anapara üzerinden faiz işlemeye başlar. :contentReference[oaicite:2]{index=2} Bankalar, yasal çerçevede belirli “akdi faiz” oranlarını kullanır; bu oranlar banka politikalarına göre değişse de, genelde kredi kartı faizleri aylık bazda önemli bir yük oluşturur. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Faiz Üzerine Faiz (Bileşik Faiz) Uygulaması — Yanlış Bilinen Bir Detay
Bazı kullanıcılar “asgari ödeme yapınca borç üzerine borç biner” hissi yaşar. Ancak bankacılık mevzuatına göre, kredi kartı borçlarında “temerrüt hâli de dâhil olmak üzere bileşik faiz uygulanamaz.” :contentReference[oaicite:4]{index=4} Yani resmi olarak “faiz üzerine faiz” eklenmez; faiz yalnızca borcun kalan anaparası üzerinden hesaplanır. Yine de bu, borcun borçlanması ve yükün ağırlaşması gerçeğini değiştirmez.
Asgari Ödeme Tuzağı: Uzun Vadeli Maliyet
Bir örnek üzerinden düşünelim: 10.000 TL kredi kartı borcunuz olsun. Limitiniz 50.000 TL’den azsa ve asgari ödeme oranı %20 olsun. Bu durumda ilk ay ödemeniz gereken asgari tutar 2.000 TL. Kalan 8.000 TL’ye faiz uygulanacak. Diyelim aylık faiz oranı %2—o zaman bir sonraki ay borcunuz 8.160 TL’ye çıkabilir. Eğer yine asgari ödeme yaparsanız, kalan borç üzerinden yeniden faiz işler…
Bazı analizlere göre, yalnızca asgari ödeme yaparak borcu kapatmak isteyen kullanıcılar için borcun kapanma süresi – faizlerin etkisiyle – yılları bulabiliyor. ([İhtiyaç Kredisi][1]) Bu senaryoda, aslında “anlık rahatlama” satın alırken uzun vadede ciddi bir yük altına girilmiş olur.
Neden Bu Durum Bilimsel Açıdan Önemli?
Finansal davranışlar, bireylerin algılarından ve karar mekanizmalarından beslenir. Asgari ödeme seçeneği ekonomik bir “kısa vadeli rahatlâma” olanak tanır; fakat bireyin borç, faiz ve harcama döngüsü dinamiğini anlamadan bu seçeneği kullanması, kişisel finans “ekosisteminde” sürdürülebilir olmayan bir borç artışına sebep olabilir.
Araştırmalar, borçların sürekli asgari ödeme yoluyla ertelenmesinin, bireylerin gelecek borçlarını doğru planlayamamalarına, tüketim alışkanlıklarının düzensizleşmesine ve ekonomik kırılganlığa yolaçtığını gösteriyor. Bu nedenle asgari ödeme sistemini bir rahatlık değil, risk unsuru olarak görmek; harcama-döngüyü ve borç yönetimini bilinçli yapmak bilimsel açıdan daha sağlıklı.
Ne Yapmalı? Bilinçli Yaklaşım İçin Tavsiyeler
– Eğer bütçeniz izin veriyorsa, asgari değil — mümkünse tam ödeme yapın. Böylece faiz yükünden kurtulursunuz.
– Borçlarınızı ve limitlerinizi düzenli takip edin; kart limitiniz yüksek olsa bile tüm borcu kapatmanız avantajlı olabilir.
– Ekonomik planlama yapın: aylık gelir-gider dengesi, borç-taksit planı hazırlayın.
– Borç sürdürülemez hâle gelirse, daha düşük faizli yapılandırma veya alternatif krediler değerlendirin.
Sonuç – Asgari Ödeme: Kolay Gibi Görünen Tuzak
Kredi kartı asgari ödeme; eksik ödeme yapmaktan daha güvenli görünse de, gerçekte bu “güvenli yol” sizi yıllar süren bir borç sarmalına sokabilir. Bilimsel mantık ve ekonomik veri gösteriyor ki; asgari ödeme, kısa vadeli rahatlatmadan öte borç yükünü yalnızca erteler. Kredi kartı kullanımında finansal farkındalık ve sorumluluk, uzun vadede özgürlüğün anahtarı.
—
Meraklı bir soru: Eğer herkes asgari ödeme yapmaya devam ederse, toplu bir kredi kartı borç “balonu” oluşur mu? Ve bu borçlar ekonomik olarak ne zaman patlama noktasına ulaşabilir?
[1]: “Kredi Kartı Asgari Ödeme Faizi 2025 | Borç Kapanma Süresi ve Maliyet …”